گروه گزارش ویژه مشرق - "دائرة المخابرات العامه" یا همان "سازمان اطلاعات عمومی" (GID- General Intelligence Directorate) سازمان امنیت داخلی و خارجی کشور اردن و شاخه‌ای از ارتش این کشور است. این سازمان، یکی از مهم‌ترین سازمان‌های اطلاعاتی منطقه محسوب می‌شود. تمامی امور امنیتی یمن به این سرویس اطلاعاتی واگذار شده بدین معنا که نهاد واحد اطلاعاتی و امنیتی کشور اردن GID است.
تاریخچه
شاید برای ورود به این بحث، بهترین اشاره را بتوان مطلب 6 ژانویه 2010 روزنامه گاردین دانست که مدعی است که طبق اسناد و گزارش‌های افشا شده، ملک حسین (بن طلال به عبدالله) یکی از نیروهای سازمان CIA بود و پسرش ملک عبدالله دوم نیز بطور همزمان جاسوس و عامل MI6 و CIA است، دانست.
ملک حسین
سازمان مخابرات العامه (GID) در سال 1952 با عنوان دایرة المباحث العامه و با ساختار پلیسی و بازپرسی ایجاد شد. در سال 1964، طبق قانون موسوم به "قانون 24" و پس از طی مراحل قانونی مجلس شورای ملی، رسما سازمان مخابرات العامه (GID) تاسیس شد. به ادعای غالب کارشناسان، این سازمان بازوی اصلی آمریکا در منطقه و قوی‌ترین سازمان اطلاعاتی جهان عرب است. GID، به خاطر رصد بسیار عالی اخبار، نظارت بسیار دقیق بر حوادث پیرامونی، و عملکرد بموقع و هوشمندانه‌‌اش پیوسته مورد تحسین تحلیلگران و بخاطر خشونت دهشتناکش نسبت به بازداشت‌شدگان، به شدت مورد تقبیح و اعتراض نهادهای حقوق بشری است. غالب کارشناسان، سازمان اطلاعاتی اردن را بازوی اصلی آمریکا در منطقه می‌دانند به طوری که این سازمان با نفوذ خود به لایه‌های داخلی القاعده، سرانجام با کشف محل اختفای ابومصعب الزرقاوی -رهبر القاعده در عراق که اردنی و با نام اصلی أحمد فاضل النزال الخلایله متولد زرقا بود- و گزارش آن به سازمان CIA، موجبات مرگ او را فراهم آورد.
رییس این سازمان توسط فرمان دربار پادشاه اردن و پس از تصمیم‌گیری هیئت وزرا انتخاب می‌شود. رییس سازمان، پس از انتصاب اقدام به معرفی معاونین خود -که همه آنها دارای تحصیلات عالیه هستند- کرده و پس از تایید دربار، آنها شروع به فعالیت می‌کنند. در مورخ 2 ژانویه 2009، ملک عبدالله دوم طی حکمی اقدام به جایگزینی محمد دعابی با ژنرال محمد رقاد کرد. در سال 2012، محمد دعابی به 13 سال حبس محکوم شد.
GID، نقش بسزایی در خنثی کردن عملیات‌های ترور و تأمین ثبات اردن پس از واقعه سپتامبر سیاه (جنگ داخلی اردن از سپتامبر 1970 تا جولای 1971) داشت. نه تنها بعد از واقعه یازده سپتامبر، که قبل از آن هم اردن یکی از اصلی‌ترین شرکای آمریکا در مبارزه با تروریسم بود. بطور نمونه، در سال 1999، این GID بود که آمریکا را از عملیات‌های تروریستی بوسنیایی‌ها علیه اهداف این کشور در اروپا باخبر کرد.
در آغاز هزاره سوم، این سازمان موفق به کشف سلسله حملات تروریستی تحت عنوان "حملات تروریستی هزاره 2000" شد که طی آن ده‌ها هتل در اردن و آمریکا تحت حمله قرار گرفت. GID، سازمان CIA را در جریان حملات آتی قرار می‌داد و یکی از مهم‌ترین آنها مربوط به حمله 11 سپتامبر بود. اواخر تابستان 2001 بود که سازمان اطلاعاتی یمن، آمریکا را در جریان حمله تروریستی قریب‌الوقوعی که در آن از هواپیما استفاده می‌شود قرار داد. حتی نام رمز عملیات مذکور تحت عنوان "ازدواج بزرگ" در اختیار آمریکا قرار گرفت. این پیام فوق سری، از طریق کانال‌‌های ارتباطی بین دو سازمان در اختیار رهبران سازمان سیا قرار گرفت.
اردن قبل از جنگ خلیج فارس در سال 1991، به هیچ وجه حمله عراق به کویت را محکوم نکرد اما هیچ کمک نظامی هم به صدام حسین نداشت و سعی می‌کرد که اتحاد خود با آمریکا و اسراییل را حفظ نماید. در سال 2003 هم مخالفت خود با حمله نیروهای ائتلاف به عراق را ابراز نمود اما با رویکردی مزورانه اجازه داد که ارتش آمریکا و انگلیس از حریم هوایی و پایگاه‌های این کشور برای برخی از عملیات‌های خود استفاده کنند. اردن، با عقد یک تفاهم‌نامه صلح در سال 1994 با اسراییل و تحکیم روابط با غرب، عملا نشان داد که هیچ میلی ندارد که خود را همتراز دیگر کشورهای جهان عرب بداند و در خدمت غرب بودن را به هر چیز دیگر ارجح می‌داند.
GID با استفاده از ترکیب اطلاعات و نیروهای ویژه که استراتژی تمامی سازمان‌های اطلاعاتی غرب است، سبک جدیدی را در بدنه خود به وجود آورد که از دل آن بریگارد نیروهای ویژه "فرسان الحق" (سرابازان عدالت) بیرون آمد و شامل زبده‌ترین نیروهای اطلاعاتی سازمان می‌شود که عملیات خطیر نفوذ در نقاط مختلف منطقه را بر عهده دارند. یکی از موثرترین عملیات‌های آنان، نفوذ به قبایل مرزنشین عراق بود.
هم اکنون قریب به یکصد تروریست بسیار خطرناک از جمله دانه‌درشت‌های القاعده مثل خالد شیخ محمد و عبدالرحیم النشیری در زندان "الجفر" GID زندانی هستند. اعتماد دو سازمان اطلاعاتی CIA و GID بر مبنای همکاری با یکدیگر در مقابل رادیکالیسم اسلامی پیش می‌رود. این همکاری تا آنجا پیش رفته که القاعده در عراق زمین‌گیر شد و چهره برجسته‌ای چون ابومصعب الزرقاوی ترور گردید. روابط GID و موساد همیشه نزدیک و صمیمی بوده اما ترور نافرجام خالد مشعل در سال 1999 در "امان" پایتخت اردن، موجب بروز بی‌اعتمادی و تضعیف این روابط از ان پس شد.
اولین رییس سازمان در سال 1952 ژنرال محمد سوهیمات و رییس فعلی سپهبد فیصل الشوباکی است.
فیصل الشوباکی
نشانه‌ها و معانی سمبل سازمان GID
تاج پادشاهی هاشمی: نمایانگر پادشاهی مشروطه اردن است.
شاخه‌های زیتون: شکوفایی، رفاه، و صلح را نشان می‌دهد.
سپر اسلامی-عربی: بر روی این سپر 25 دروازه عربی حک شده که نشان‌دهنده 25 می روز استقلال این کشور و مظهر امنیت و دفاع از ملت و سلامت مرز و بوم است.
عقاب: یکی از قوی‌ترین پرندگان کشور بوده و نشانگر قدرت، آسیب‌ناپذیری، و احاطه بر دشمنان است.
مار: اشاره به دشمن نامحسوس داخلی و خارجی دارد که توسط عقاب شکار شده است.
دو شمشیر: اشاره به استفاده از نیروی قدرت و غضب علیه تروریسم، شیطنت و فساد دارد.
روبان: روبانی که بر روی آن نوشته شده که "بگو که حقیقت آمد -و باطل شکست خورد-"، نشانگر حقیقت و استفاده از آن در مقابل دروغ و نیرنگ است. همچنین یادآور جایگاه قدرتمندی است که دو شمشیر و شاخه‌های زیتون بر آن استوارند.
خطوط روشن نور: این دو خط، نمایانگر مهارت و دقت در کار GID است.
اهداف و وظایف GID
در قاموس سازمان، دفاع از حریم داخلی و خارجی پادشاهی اردن با انجام عملیات‌های لازم و وظایف تعریف شده از سوی شخص نخست وزیر قید شده است.
طبق وب‌سایت رسمی سازمان، وظایف آن عبارت است:
* حفاظت از تاج و تخت پادشاهی اردن و مردم کشور تحت رهبری ملک عبدالله دوم.
* رعایت و احترام به آزادی هموطنان و حفظ دموکراسی تحت رهبری ملک عبدالله دوم.
* سهیم دانستن معتمدین بخش‌های مختلف مملکت در ایجاد زمینه‌های استقرار امنیت و ثبات برای کشور.
* ایجاد اعتماد متقابل و اعتماد بنفس در سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی در محیطی کاملا مساعد و امن.
تصویر ماهواره‌ای ساختمان‌های سازمان اطلاعاتی اردن (GID) در "وادی السیر" که مظنونین به فعالیت تروریستی در آنجا نگهداری می‌شوند
ساختار
سازمان اطلاعاتی اردن با محوریت 4 رویکرد، کار خود را با همه توان ادامه می‌دهد: ضد اطلاعات، ضد جاسوسی، جاسوسی ارتباطات، و ضد تروریسم. تمامی سازمان‌های داخلی و برون مرزی توسط GID تحت کنترل است تا بدینوسیله با جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز، عملیات‌های ضد تروریسم مورد نظر آمریکا محقق گردد. در این مسیر البته عوامل سازمان گاها با خطرات شخصی همچون تهدید جانی خود و خانواده‌هایشان روبرو بوده‌اند.
خودروی همسر یکی از مقامات ارشد واحد ضد تروریسم GID که در فوریه 2002 در اثر بمبگذاری منفجر و وی کشته شد. این عمل در انتقام از حمایت همه جانبه اردن از آمریکا در جنگ با تروریسم شکل گرفت
GID دستگاه شکنجه آمریکا
ابوحمزه التبوکی -شهروند سوری- در خاطره بازداشت خود در افغانستان به جرم تروریست بودن مطالب شنیدنی در مورد GID را بیان می‌کند: "دسامبر 2001 بود که من در افغانستان توسط ماموران اطلاعاتی آمریکا بازداشت شدم. اول در آنجا و سپس در پاکستان بازجویی شدم، و نهایتا با هواپیما به اردن فرستاده شدم. اما چرا اردن؟ من که یک شهورند سوری بودم. اما سبک بازجویی اردنی‌ها متفاوت بود. بی جهت نبود که یکی از ماموران اطلاعاتی آمریکا می‌گفت او را باید به بچه‌های (ماموران اطلاعاتی) اردنی بسپاریم. ماموران اطلاعاتی بازجوی من، از فحش، کتک، شکنجه، ایجاد ترس، و آزار بدنی و روحی شدید علیه من استفاده کردند. همچنین تهدید به تجاوز جنسی به من کردند" (طبق گزارش دیده‌بان حقوق بشر، تبوکی یکی از 14 نفری بود که آمریکا در اختیار GID قرارشان داد).
از سال 2001 تا سال 2004، GID در حکم زندانبان سازمان CIA عمل کرد. تمام کسانی که موفق به آزادی از زندان مخوف GID شدند، بعدها از شکنجه‌های این سازمان به عنوان بدترین نوع شکنجه و حتی از نظر میزان وخامت تا دو برابر سازمان CIA یاد کردند.
دیده‌بان حقوق بشر، طی گزراشی مستند از تحویل 14 غیر اردنی از سوی ماموران امنیتی آمریکا به GID پرده برداشته است: 5 یمنی، 3 الجزایری، 2 سعودی، یک موریتانیایی، یک سوری، یک تونسی، و یک چچنی. این افراد یا در کراچی پاکستان و یا در پانکیسی گرجستان بازداشت شده‌اند. همه آنها تحت سخت‌ترین شرایط در زندان بسر برده‌اند و پس از مدت‌ها شکنجه و بازجویی، سه سال تمام در زندان به سر برده‌اند. علی الحاج الشرقاوی -یکی دیگر از بازداشت شدگان- از سلول‌های مخفی در GID تعریف می‌کند. او به دیده‌بان حقوق بشر گفته است که بازجویان علاوه بر تهدید به تجاوز جنسی، وی را به شدت کتک می‌زدند و از سگ و مارهای بزرگ برای ترساندنش استفاده می‌کردند. او به وکیل خود در گوانتانامو گفته بود که بازجویان GID بار روانی بسیار شدیدی را در حین فلک کردن او با تهدید به شکنجه با برق بر او تحمیل کردند و در زمان بازدید نمایندگان صلیب سرخ، وی را پنهان نمودند. همچنین، تاریخ تمامی سفرهای هواپیماهای گالف استریم و بوئینگ 737 آمریکا از افغانستان به مقصد اردن از سال 2001 تا 2004 با تاریخ‌های مورد ادعای بازداشت شدگان مطابقت دارد. در اواخر آگوست 2007، دیده‌بان حقوق بشر در امان جلسه‌ای با چند تن از مقامات GID تشکیل داد و از آنها خواست در این رابطه توضیح دهند. آنها، منکر وجود شکنجه و زندانی کردن این افراد نشدند. اما نمایندگان دیده‌بان، اعلام کردند که به هیچ عنوان قانع نشدند.
دیده‌بان حقوق بشر همچنین به بازداشت صدها اردنی در طی آن سال‌ها اشاره کرده و مدعی است که بسیاری از مخبران این نهاد در طی سال‌های 200 تا 2005 از سوی GID بازداشت و شکنجه شده‌اند.
GID چشم آمریکا در منطقه
سرویس اطلاعاتی اردن، نقش بسیار مهمی در جمع‌آوری اطلاعات محرمانه و نظارت بر شبکه های جاسوسی و آماده کردن جاسوس در عراق و سوریه به نفع آمریکا دارد؛ چرا که اردن دارای شبکه‌هایی است که از سال 2003 در عراق فعالیت می‌کنند و همچنین روابط مستحکمی با عشایر سنی هم‌پیمان داعش دارد و به همین دلیل به دل داعش رخنه کرده است.
علاوه بر این، اردن از فعالیت لجستیکی نیروی هوایی آمریکا پیوسته حمایت به عمل می‌آورد و اجازه استفاده از پایگاه‌های هوایی خود را به آمریکایی‌ها می‌دهد.
طبق ادعای نشریه "فارین پالسی"، مسؤولان آمریکایی بسیار تاکید دارند که به استثنای رژیم صهیونیستی، سرویس اطلاعاتی اردن از کارکشته‌ترین و نزدیک‌ترین سرویس‌های اطلاعاتی به نهادهای اطلاعاتی مختلف آمریکا به شمار می‌رود.
نشریه فارین پالسی در گزارش خود آورده است: روابط آمریکا و اردن در بخش اطلاعاتی مستحکم و سازنده است و اداره اطلاعات کل اردن عمق روابط خود را به عنوان یک شریک نزدیک با سازمان CIA اثبات کرده؛ زیرا اردن توانست در گذشته به داعش نفوذ کند.
طبق گزارش این نشریه، در ژوئن 2014 دیداری بسیار محرمانه از سوی سازمان GID بین وزیر خارجه آمریکا و نمایندگانی از عشایر سنی هم‌پیمان داعش در امان -پایتخت اردن- صورت گرفت و جان کری آنها را تشویق کرد تا رویکرد وفادارانه خود به داعش را تغییر دهند و از گروههای افراطی دوری گزینند.
در سال 2009، سایت‌های مخالف دولت اردن یک نوار صوتی را منتشر کردند که همام خلیل البلوی معروف به ابی دجانه چند روز پیش از اجرای عملیات انتحاری در آن با اعتراف به اینکه او یک افسر اطلاعاتی سازمان امنیت اردن بوده است، از دست داشتن این سازمان در ترور شهید عماد مغنیه پرده برداشت.
او در این نوار از رابطه سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA) و سازمان اطلاعات و امنیت اردن (GID) خبر داد و با اذعان به همکاری سرویس‌های جاسوسی آمریکا، اسرائیل، و اردن، بر نقش سرویس اطلاعاتی اردن در به شهادت رسیدن شهید عماد مغنیه تاکید می‌کند.
وی در ادامه با ارائه جزییات بیشتری از همکاری سرویس اطلاعاتی آمریکا، اسرائیل و اردن، از هماهنگی و همکاری این سازمان‌ها در ترور رهبران القاعده در عراق، افغانستان و پاکستان خبر می‌دهد.
قابل ذکر است که همام که به ظاهر پزشک معرفی شده بود، با پشیمانی از فعالیت‌های جاسوسی خود در 30 دسامبر 2009 طی یک عملیات انتحاری منجر به کشته شدن 7 تن از افسران بلند پایه سیا و یک افسر بلند پایه اردن در پایگاه نظامی آمریکا در منطقه "خوست" افغانستان می‌شود.
همام در آخرین تصویر ویدئویی در روزهای واپسین قبل از حمله انتحاری
هیو نیلور (Hugh Naylor) -تحلیلگر بین‌المللی مجله نشنال- معتقد است که آخرین اقدام این جاسوس سه جانبه ضربه بزرگی را به ملک عبدالله دوم که با اقتصاد رو به اضمحلال و فشار جامعه اردن مبنی بر اعمال اصلاحات روبروست، وارد ساخت. علاوه بر این، فارس بریزات -تحلیلگر اردنی و استاد دانشگاه قطر- بر این باور است که اقدام همام مبنی بر افشای حقیقت پشت پرده و حمله انتحاری متعاقب آن، به نفرت مردم اردن و جهان عرب از دخالت امریکا در منطقه افزوده و همکاری و پرسپردگی GID به CIA در نقاط مختلف و بخصوص افغانستان بیش از پیش اثبات گردید.
در اردن اما رسانه‌های کشور به دستور GID به هیچ عنوان حضور اطلاعاتی-امنیتی این کشور در افغانستان را تایید نکردند و مراسم خاکسپاری سروان علی بن زید -مسؤول اطلاعاتی مافوق همام- که در جریان حمله انتحاری وی کشته شد چند روز پیش از اعلام خبر توسط رسانه‌های غربی، انجام گردید. همام بلوی در حد یک خبرچین دون و بن زید به عنوان فعال حقوق بشر در افغانستان معرفی شد. همچنین به خانواده بلوی اخطار داده شد که به هیچ وجه حق گفتگو با رسانه‌ها را ندارند.
ملک عبدالله دوم در کنار همسرش ملکه رانیا و پسر بزرگش شاهزاده حسین
